Kazan Sultanı Süyümbike Hatun ve oğlu Ödemişgiray

Süyümbike, Hanbike (Tatarca): Söyembikä. Doğumu 1516; ölümü 1554 Moskova). Süyümbike ya da “Hanbike” sıfatıyla Kazan Hanlığı’nı yönetmiş olan Tatar Türk Sultanı. Eşinin ölümü üzerine, oğlu Ödemişgiray han unvanı alınca, küçük yaşındaki oğlunun yerine Kazan Hanlığı’nın idaresini üstlenen, Kazan Hanlığının kadın hakimi.

Günümüz Tataristan’ın millî kahramanı olarak kabul edilir. Kazan şehrindeki Süyümbike Kulesi onun adını taşır.

Altın Ordu Devleti’nin çöküşü Türk Dünyası’nın parçalanmasına neden olmuştur. Akabilinde Kazan Hanlığı, Astrahan Hanlığı, Nogay Hanlığı, Sibirya Hanlığı, Kırım Hanlığı gibi birçok hanlıklar meydana gelmiştir.

Aslen Nogay mirzalarından Yusuf Mirza’nın soyundan gelen, Saraycık kökenli bir asilzadedir. 12 yaşında Kazan’a gelmiştir. 1533 yılında Kazan Hanı Can Gali Han ile evlenmiştir. 1535 yılında Can Gali Han vefat eder. Bunun üzerine Süyümbüke 1536’da Safa Giray Han ile evlenir.

1549 yılında Safa Giray Han’ın da ölmesinin ardından, iki yaşındaki oğlu Ödemişgiray adına kazan tahtının idaresini üstlenir.

Kazan Hanlığı’nın Rusların eline geçmesi üzerine 1553 yılında Rus Çarı IV. İvan tarafından Moskova’ya tutsak olarak getirilir. Altı yaşındaki oğlu Ödemişgiray’ı Ruslar vaftiz ederek Hristiyanlaştırırlar ve ‘Aleksander’ adını verirler. Süyümbike’nin babası, Nogay Hanı Yusuf Mirza Rus Çarı IV. İvan’dan kızının kendisine iadesini ister ama bu talebi cevapsız kalır.

Süyümbike bir yıl sonra 1554’de Moskova’da kahır içinde ölür. Mezarı belli değildir. Vaftiz edilerek ‘Aleksander’ adı verilen oğlu Ödemişgiray da annesi ve babası ile aynı kaderi paylaşır ve 19 yaşında veremden ölür.

Süyümbike Minaresi (Anıtı); Süyümbike’nin Rus Çarına teslim olmadan şart olarak bir kule yapılmasını istediği, o kule yapılınca da en üstüne çıkıp oradan intihar ettiği ve yine de teslim olmadığı rivayetleri de vardır.

Süyümbike Anıtı

Sultan Süyümbike