M.Ö. 13. yüzyılın başında, Kadeş Savaşı’nı sonlandıran, Mısır Firavunu II. Ramses ile Hitit Kralı III. Hattuşili arasında, bazı kaynaklara göre M.Ö. 1285, bazı kaynaklara göre M.Ö. 1280, bazı kaynaklara göre ise M.Ö. 1286’de imzalanan ve Suriye topraklarının paylaşılması ile neticelenen barış antlaşmasıdır.

Yakın Doğu’da imzalanmış ilk antlaşma olma niteliğinindeki ve bugüne kadar kaydedilmiş yada bulunmuş en eski uluslararası antlaşma olmasına karşın daha eski antlaşmaların varlığı kanıtlanmıştır.

Orijinal olarak Akad dilinde yazılmış Mısır ve Hititçe’ye de kopyalanmış eşit koşullar altında imzalanmış olan antlaşmanın kil tabletten kopyası Hitit İmparatorluğu’nun başkenti olan Hattuşa (Boğazköy) antik kentinde yapılan kazılar sonucu 1906’da bulunmuştur.

Antlaşma Öncesi

Mısır’da II. Ramses tahta geçmiş ve genel olarak mimari yönden ülkesini güzelleştirmiştir. Ayrıca düzeni kurmak ve ülkesinin gücünü göstermek için bazı askeri seferlere çıkmıştır. Bununla beraber tahta çıktığı dönemde ülkesinin, Hitit Devleti ile olan siyasi ve ekonomik sorunlarını da sırtlamıştır. Kadeş Savaşı hükümdarlığının en önemli olaylarından biridir.

Savaşın nedeni M.Ö. 13. yüzyıl başlarında Mısır ve Hitit devletlerinin birbirine eşit kuvvetler haline gelmesi, Kral Muvatalli’nin ülke sınırlarına yeniden şekil vermek istemesi, I. Şuppiluliuma döneminde Hitit Prensi Zannanza’nın kraliçe Ankesenamon ile evlenmek üzere Mısır’a giderken Mısırlılar tarafından öldürülmesi ve bu iki büyük devletin ekonomik çıkarlarının Kuzey Suriye toprakları üzerinde birleşmesidir. Bir diğer neden ise Hitit egemenliğindeki Amurru Şehir Devleti’nin Mısır safına geçmesidir.

İki büyük ordu Kadeş yakınlarında karşılaşmış ve savaş burada yapılmıştır.

Christian Jacq’ın “Ramses Kadeş Savaşı” isimli kitabında; II.Ramses’in büyük bir başarı kazandığından, Hititleri darmadağın ettiğinden ve o zamanki Hitit kralı II. Muvatalli’in barış için yalvardığından bahseder. Aslında ne Mısır ne de Hitit Devleti’nin Kadeş Savaşı’nın gerçek galibi olduğu söylenemez. Ancak sadece Mısır kaynaklarına bakılmayıp objektif bir yaklaşım ele alınırsa askeri açıdan Hititlerin daha başarılı olduğunu söylemek mümkündür. Savaşın ardından III.Hattuşili döneminde II. Ramses ile Kadeş Antlaşması imzalanmıştır. Anlaşmanın Doğu’daki Asur tehdidine karşı da yapıldığı savunulabilir.

Antlaşmanın İçeriği

Antlaşma metninde “Mısır ülkesi kralı, büyük kral, kahraman Mısır ülkesi kralı, büyük kral, kahraman Re-masesa-mai Amana’nın (II. Ramses), Hatti ülkesinin büyük kralı Hattuşili ile dostluklarının, kardeşliklerinin ve büyük krallıklarının devamı için yaptıkları antlaşmadır.” denmektedir.

Antlaşmanın içeriği iki önemli kararı barındırmaktadır.

– İki ülkeden birine iç veya dış yapılacak her türlü saldırıda ülkeler birbirlerine yardım göndereceklerdir.
– Mısır’dan Hatti ülkesine veya Hatti ülkesinden Mısır’a kaçan yada sığınan kişiler kendi ülkelerine iade edilecek ancak bu kişiler şiddetle cezalandırılmayacaktır.

Antlaşmanın Sonuçları ve Önemi

Şu güne kadar kaydedilmiş veya bulunmuş en eski uluslararası antlaşmadır. Boğazköy (Hattuşaş) kazılarında bulunan kil tablet örneği, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.Antlaşma metninin büyütülmüş bir kopyası ise New York’taki Birleşmiş Milletler Binası’nda bulunmaktadır.

İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Kadeş Antlaşması’nın Asıl Metni